عکاسی پرتره چیست؟

عکاسی پرتره بنابر تعریف نوعی از عکاسی است که هدف آن ثبت شخصیت، هویت و روحیات یک فرد به کمک نورپردازی، ژست و خلق موقعیت مکانی است. از عکاسی چهره اغلب در مراسم خاص مانند مراسم ازدواج، فارغ التحصیلی یا برای اهداف تجاری مانند تبلیغات و مُد استفاده می‌شود. آنچه مسلم است در عکاسی پرتره، چهره و ویژگی‌های چهره افراد به همراه بیان احساسات آن‌ها نقش اساسی ایفا می‌کند. درواقع تفاوت عکاسی پرتره یا عکاسی چهره، با سایر انواع عکاسی در این است که هنگامی می‌توانیم یک عکس را پرتره بنامیم که در آن سوژه به کمک پس زمینه و نورپردازی بتواند ارتباط حسی بین خود و بیننده برقرار نماید.

یکی از باورهای غلط درباره عکاسی چهره اشتباه گرفتن آن با عکس‌های لحظه‌ای و غیر منتظره است. در عکاسی پرتره تصویری که ثبت می‌شود حاصل ترکیب بندی و “تمرین” از قبل بین سوژه و عکاس است. نحوه نورپردازی، انتخاب پس‌زمینه و ژست سوژه همگی از قبل برنامه ریزی شده‌اند تا بهترین تاثیر را در بیننده ایجاد نمایند.

پیشنهاد مقاله : معرفی ژانرها یا شاخه‌های مختلف هنر عکاسی

با این حال برخی از عکس‌های پرتره لحظه‌ای بخصوص از افراد مشهور هم می‌تواند در زمره پرتره‌های خیلی خوب قرار بگیرند. به عنوان مثال هنگامی که یوسف کارش (Yousuf Karsh) یکی از نامدارترین عکاسان پرتره قرن بیستم قصد عکاسی چهره از وینستون چرچیل، نخست وزیر بریتانیا را داشت، فقط هنگامی توانست حس مورد نظر را در سوژه ایجاد کند که بطور ناگهانی سیگار محبوب وی را از چرچیل جدا نمود.

 

تاریخچه عکاسی پرتره

در اواسط قرن نوزدهم میلادی با کاهش نسبی هزینه عکاسی با تکنیک داگروتایپ و بالطبع کاهش زمان بی حرکت ماندن سوژه نسبت به نقاشی پرتره، گرایش به سبک عکاسی پرتره شدیداً افزایش یافت. سبک کارهای اولیه حاکی از چالش‌های تکنیکی مربوط به نوردهی طولانی و گرایش‌های هنری و زیبایی شناسانه آن دوران است. شیوه عکاسی که بنام “مادر پنهان” (Hidden Mother Photography)  مشهور شد با توجه به مشکلات نوردهی طولانی و بی حرکت ماندن طولانی سوژه در دوران ویکتوریایی شکل گرفت. در این شیوه برای ثبت عکاسی پرتره از کودکان از مادران ‌آن‌ها می‌خواستند که در کنار کودک قرار گرفته و به آرام کردن و بی حرکت مانده کودک در خلال عکسبرداری کمک کنند بی آنکه خود در عکس دیده شوند.

بیشتر بخوانیم : تاریخچه عکاسی جهان

در اوایل دوران عکاسی بطور معمول سوژه‌های عکاسی پرتره به شکل مستقیم به لنز دوربین نگاه می‌کردند و هنوز هم از این روش در عکاسی چهره استفاده می شود. اما به مرور زمان, پرتره‌هایی که در آن سوژه با زاویه‌ای مشخص به مکانی غیر از دوربین و لنز نگاه می‌کند نیز توسط عکاسان پرتره به ثبت رسید. در اغلب اوقات، سوژه‌های عکاسی پرتره، مدل‌های حرفه‌ای عکاسی نیستند بلکه افراد معمولی مانند والدین، کودکان، بازرگانان، هنرمندان یا افراد بومی می‌باشند.

 

عکس پرتره هنری

تعریف عکس پرتره هنری آسان نیست. برخی عکاسان بر این باور هستند که عکس هنری باید واجد عناصر خاصی باشد و برخی دیگر اعتقاد دارند که این عکاس است که سبک هنری را ایجاد می‌کند. آنچه که مهم است این است که با به کارگیری خلاقانه ژست، نورپردازی و بیان احساسات می‌توانید عکس‌های پرتره هنری ثبت کنید. درواقع اگر اثر شما قابل نصب در گالری‌های هنری باشد آنگاه می‌توان اثر شما را یک اثر هنری دانست. اگرچه این سبک از عکاسی فاقد محدودیت است اما بنابر تجربه می‌توان چند الگو و تکنیک را به عنوان عکاسی پرتره هنری مطرح نمود. اغلب عکاسان برای ثبت عکس پرتره هنری از پرتره سیاه و سفید استفاده می‌کنند.

ویژگی‌های عکس پرتره هنری

همانند سایر انواع عکس پرتره، عکس‌های پرتره هنری هم واجد ویژگی‌های خاصی هستند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌شود. این ویژگی‌ها را می‌توان به سایر انواع عکس پرتره هم تعمیم داد اما بیشترین نکات تاکید بر عکاسی پرتره هنری دارد.

بیشتر بدانیم : استودیو عکس خانگی چه مزایایی برای عکاس دارد؟

انتخاب پس‌زمینه

در اکثر موارد عکس‌های پرتره هنری دارای پس‌زمینه‌های ساده هستند. در صورت استفاده از پس زمینه‌های ساده، باعث افزایش تمرکز بیننده بر روی ویژگی‌های چهره، بافت پوست، لباس و ژست سوژه خواهد شد. انتخاب پس‌زمینه‌های مشکی در عکاسی پرتره هنری بسیار معمول است و با ایجاد حس عمق، چشمان بیننده را وادار به تمرکز بر روی سوژه می‌کند. اگر نمی‌خواهید از پس‌زمینه مشکی استفاده کنید بهترین جایگزین استفاده از پس‌زمینه‌هایی با رنگ خنثی مانند بژ یا خاکستری است.

نورپردازی مناسب

اگرچه می‌توانید از نور طبیعی مانند نور ساطع شده از پنجره برای ثبت یک پرتره هنری هم استفاده کنید اما معمولاً در این عکاسی از نورپردازی کنترل شده استفاده می‌شود. علاوه بر تکنیک‌های نورپردازی کلاسیک مانند نورپردازی رامبراند و پروانه‌ای، استفاده از تکنیک‌های بدون سایه مانند High Key و Low Key نیز به طور گسترده در این نوع عکاسی پرتره استفاده می‌شود.

ژست عکاسی پرتره

ژست‌های مختلف در عکاسی چهره روایت‌گر داستان و حس و حال سوژه است. تفاوت پرتره‌های تاثیر‌گذار با پرتره‌های معمولی در ژست مناسب سوژه است. و هدایت صحیح این ژست ها وظیفه عکاس است. شما به راحتی می‌توانید با توجه به حالت چهره، به غمگین بودن یا خوشحال بودن سوژه پی ببرید؛ اما همه احساسات درون یک عکس پرتره به همین آسانی دیده نمی شوند.

شش گروه از حالات مرسوم در بیان احساسات عبارتند از: خشم، انزجار، ترس، شادی، غم و تعجب.

توجه داشته باشید این‌ها فقط گروه‌های بیانی هستند و ممکن است سوژه ها حالات دیگری نیز از خود نشان دهند مانند: تفکر و تعمق، کنجکاوی، سپاسگزاری و اغواگری.

پیشنهاد مقاله : آشنایی با انواع دوربین عکاسی

تمامی این حالات و بسیاری از حالات دیگر توسط ایجاد ژست مناسب بیان می‌شوند. عکاسان حرفه‌ای پرتره قبل از عکاسی با روحیات و منش سوژه‌های خود به خوبی آشنا شده و سپس با هدایت آن ها به سمت ژست‌های مناسب، داستان و شخصیت سوژه را به بهترین شکل ممکن بیان می‌کنند.

 

انواع عکاسی پرتره

شاید در وحله اول فکر کنیم همه پرتره ها با هم یکسان هستند، اما واقعیت این است که خود عکاسی پرتره زیر سبک های مختلف دارد. در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم.

پرتره سنتی

در این شیوه، سوژه بطور مستقیم به دوربین نگاه کرده و در حالت و ژستی از پیش تعیین شده قرار می‌گیرد. این نوع عکاسی چهره معمولاً در استودیوها و به کمک منابع نور استودیویی انجام می‌شود.

 

پرتره سبک زندگی

هدف از این عکاسی چهره، ثبت افراد در محیط روزمره زندگی آن هاست. در این شیوه عکاسی، بجای ایجاد ژست‌های خاص، تنها به هدایت سوژه در فضای زندگی روزمره آن‌ها می‌پردازد تا نقش و حضور عکاس هرچه کمرنگ‌تر باشد.

 

بیشتر بخوانیم : ساعت طلایی در عکاسی چیست؟

پرتره محیطی

اگرچه در این ژانر، که به عکاسی پرتره در طبیعت هم معروف است سوژه اصلی همان فرد است اما توجه زیادی به محیط عکسبرداری می‌شود. این شیوه معمولاً در مکان‌هایی اجرا می شود که برای سوژه دارای اهمیت هستند. تفاوت اندک این سبک با سبک زندگی در این است که در عکاسی چهره محیطی بر ژست سوژه تاکید بیشتری می شود.

 

پرتره خیابانی

همانگونه که از نام آن مشخص است این نوع عکاسی در خیابان و بدون برنامه‌ریزی قبلی انجام می شود. سوژه ها بطور اتفاقی انتخاب شده و حالتی کاملاً طبیعی دارند.

 

پرتره با زرق و برق

تاکید آن بر زیبایی مدل و سوژه بوده و کاربرد آن در عکاسی مُد و تبلیغات است. برای این منظور همه جوانب از جمله نحوه پوشش و آرایش سوژه به طور کامل برنامه‌ریزی می‌شود.

 

پرتره گروهی و خانوادگی

این عکس ها شامل چندین نفر بوده و ممکن است اعضای یک گروه کاری، تیم ورزشی یا یک خانواده باشند. عکاسان این سبک سعی می‌کنند با ایجاد حالات تعاملی بین اعضای گروه، پرتره‌هایی خلق کنند که هرچه بیشتر طبیعی به‌نظر برسند.

 

سلف پرتره

عکاسی سلف پرتره با عکاسی سلفی متفاوت است. این شیوه عکاسی بیشتر به شیوه عکاسی پرتره هنری نزدیک بوده و از قواعد آن پیروی می‌کند. توجه به نورپردازی، ژست و وسایل جانبی در این نوع عکاسی بسیار مهم بوده و نقش بسزایی در بیان حالت و احساس سوژه دارد.

 

تجهیزات در عکاسی پرتره

هرچند با گسترش و ارتقاء کیفیت دوربین‌های موجود در گوشی‌های موبایل گرایش به استفاده از آن‌ها در انواع عکاسی رو به افزایش است و شاهد عکاسی پرتره با موبایل هم هستیم اما اگر می‌خواهید همانند عکاسان حرفه‌ای عکس‌های پرتره زیبا و تاثیر‌گذار ثبت کنید بهتر است از تجهیزات مناسب هم استفاده کنید.

خرید محصول : لنز های نو و دست دو لنزوکم

دوربین پرتره یا بطور صحیح‌تر دوربین‌هایی که برای عکاسی پرتره مناسب هستند معمولاً از نوع دوربین‌های عکاسی DSLR یا دوربین‌های بدون آینه می باشند. در این میان دوربین‌های فول فریم بهترین کارایی را دارند هرچند در استودیوهای حرفه‌ای از انواع دوربین‌های گران‌قیمت و سنگین مدیوم فرمت نیز استفاده می‌شود. توصیه می‌کنیم اگر به عکاسی پرتره خارج از استودیو مانند عکاسی پرتره خیابانی یا محیطی علاقه دارید انواع دوربین‌های بدون آینه را مد‌نظر داشته باشید زیرا سبک‌تر بوده و حمل و نقل آن‌ها راحت‌تر است.

 

پس از دوربین، نکته مهم انتخاب لنز مناسب برای عکاسی پرتره است. طبق تعریف لنزهای تله فتوی متوسط در فاصله کانونی بین 70 تا 200 میلیمتر برای عکاسی پرتره ایده‌آل هستند. برای ایجاد یک پس‌زمینه محو شده یا همان بوکه‌های زیبا استفاده از لنزهایی با دیافراگم باز یعنی F/1.2 تا F/1.8 ضروری است. برای استفاده از این دیافراگم‌ها بایستی از لنزهای پرایم استفاده کنید اما در صورت استفاده از لنزهای زوم حداکثر گشودگی دیافراگم لنز به F/2.8 محدود می‌شود.

جدا از دوربین های حرفه ای، این روزها گوشی های موبایل بیش هر دستگاه دیگری برای ثبت عکس ها مورد استفاده قرار میگیرند. این افزایش محبوبیت باعث شده تا برنامه های موبایل مخصوص عکاسی پرتره نیز توسط کمپانی های مختلف تولید شوند. افکت های نورپردازی حرفه ای، تنظیمات اصلا اعوجاج لنز و همچنین قابلیت محو کردن پس زمینه (بوکه) از ویژگی های این نرم افزارها هستند. همچنین شرکت اپل این قابلیت را بصورت پیش فرض در برنامه دوربین خود گوشی نیز گنجانده که افکت های بسیار جذابی را در اختیار شما قرار می دهد.

همچنین برای راه‌اندازی یک استودیوی عکاسی پرتره به تجهیزات نورپردازی نیاز دارید. در استودیوهای متوسط از سه شاخه نور فلاش به همراه سافت‌باکس، اکتاباکس، بیوتی‌دیش، چتر و رفلکتور استفاده می‌شود. اما اگر قصد ندارید در ابتدا هزینه زیادی متحمل شوید توصیه می‌شود از منابع نور پیوسته مانند رینگ لایت‌ها و پنل‌های LED استفاده کنید.

 

سخن نهایی

با توجه به مطالبی که در بالا به آن‌ها اشاره شد اکنون تصور صحیحی از شیوه عکاسی چهره و کارکرد آن بدست آورده‌اید. اکنون نوبت شماست تا با خلاقیت و بهره‌گیری از ذوق و علاقه خود عکاسی پرتره را در انواع مختلف آن تجربه کنید. عکاسی هنری کاملا تجربی است. از عکس گرفتن نترسید و آزمون و خطا کنید.