چطور عکسهای لحظه قطعی بگیریم؟

لحظه قطعی در عکاسی ثبت سوژه در حالت و موقعیتی خاص است که عکاس با عکس العمل سریع موفق به عکسبرداری از آن شده است. لحظه قطعی در عکاسی زمانی ست که همه ی عناصر عکس در جای درست خود قرار می گیرند.

در این شرایط شما بعنوان عکاس فرصت بسیار کوتاهی برای آن لحظه هیجان انگیز دارید تا سوژه را در موقعیتی خاص و منحصر بفرد به نمایش درآورده و داستانی را روایت کنید. مطمئنا شما هم تا بحال چنین عکسهای جالبی دیده اید که سوژه در حالت و زمانی خاص فریز شده. حتی اگر با دوربین موبایل عکاسی می کنید تهیه مجموعه ای از عکسهای لحظه قطعی خاص می تواند شما را به شهرت برساند. اما برای تهیه چنین عکسهایی باید دانش و اطلاعات کافی داشته باشید. اطلاعات و نکاتی که به شما کمک می کند دید بهتری نسبت به آنچه اطرافتان می گذرد پیدا کنید تا بتوانید با استفاده از ابزار موجود عکسهایی توجه برانگیز ثبت کنید.

اگر علاقمند به عکاسی لحظه قطعی هستید این مطلب را تا پایان مطالعه کنید. در این مقاله هر آنچه لازم است گفته شده و البته بی شک این ابتدای کار است و لازم است در ادامه بصورت مداوم تمرین کنید.

در عکسهای لحظه قطعی سرعت عمل عکاس، تبحر در کادر بندی و زمان سنجی و نمایش یک مفهوم بسیار مهم است. عکسهای لحظه قطعی موفق آنهایی هستند که خلاقیت و پویایی در آنها موج می زند. بیننده را درباره ابتدا و انتهای لحظه ی ثبت شده با اشتیاق به فکر فرو می برد. ثبت عکسهای لحظه قطعی از سالها قبل ابداع شده و تا به امروز آثار ماندگاری در تاریخ این هنر ثبت شده است.

 

خالق لحظه قطعی در عکاسی

هانری کارتیه برسون از اولین عکاس های خیابانی دنیا بود که به او لقب پدر عکاسی خبری را داده اند. کارتیه برسون نقش مهم و اساسی در ابداع و پیشرفت شاخه فتوژورنالیسم داشت. برسون ایده لحظه قطعی در عکاسی را مطرح و ابداع کرد و در طول سالها فعالیت خود عکسهای فاخری با این ایده به نمایش گذاشت.

او کتاب های متعددی در زمینه هنر عکاسی تالیف کرده و یکی از معروفترین کتابهای چاپ شده او در دهه های ۵۰ و ۶۰ میلادی، «لحظه قطعی» است. با مطالعه نوشته های او متوجه می شویم که صرفا با ثبت یک عکس از صحنه راضی نمی شد و روی سوژه و صحنه تمرکز و توجهی بیش از سایر عکاسان داشت. برسون در یک مصاحبه در مورد ثبت لحظه قطعی می گوید:
« لحظه قطعی در عکاسی یعنی بتوان در کسری از ثانیه فرم بصری مناسبی از سوژه را در موقعیت خاص به نمایش گذاشت. این بدان معناست که عکاس توانسته چشم، سر و قلب خود را در یک راستا قرار داده و عکسی موفق را ثبت کند » عکس زیر یکی از معروفترین عکسهای لحظه قطعی است که بیننده را نسبت به قبل و بعد از این لحظه به فکر فرو می برد. بله بسیاری از عکاسان عکسهای لحظه قطعی با به چالش کشیدن افکار بیننده از آنچه می بینند به موفقیت رسیده اند.

 

تیر عکاسانه کارتیه برسون

کارتیه برسون در اواخر عمرش از لحظه قطعی در عکاسی به تیر عکاسانه یاد می کند. تیر عکاسانه برگرفته از تیراندازی موفقیت آمیز در بازیهای شهربازی بود. وقتی فردی موفق می شد تیر را به هدف بزند، دوربین در آن لحظه از تیرانداز عکس می گرفت و آن عکس را به عنوان جایزه به تیرانداز می دادند. واژه تیر عکاسانه و لحظه قطعی به ترتیب به مهارت و سوژه اشاره می کند.

 

شاخص های مهم در عکسهای لحظه قطعی

ثبت لحظه قطعی در عکاسی به یک هدف بسیار مهمی برای بسیاری از هنرمندان عکاس، از جمله عکاسان خیابانی تبدیل شده است. در حرکت یک سوژه یک لحظه ی خاص وجود دارد که در آن عناصر در تعادل هستند. عکاس با هوش و تبحر خود باید از این لحظه نهایت استفاده را داشته باشد. سه عنصر از لحظه قطعی:

 

زمان و پیش بینی:
زمان و پیش بینی فاکتوری مهم در عکسهای لحظه قطعی بوده و کلید آن انتظار است. هنرمند عکاس باید با شکیبایی در جستجوی سوژه های ناب باشد. بهترین عکسهای لحظه قطعی در ژانر فتوژورنالیسم و عکسهای مستند اجتماعی ثبت شده است. عکاس برای یافتن لحظه ای خاص باید مدام در کنکاش و مواجهه با سوژه ها و رویدادها باشد.

 

ترکیب بندی:
پیش بینی به تنها کافی نیست و صحنه نیز باید عالی به نظر برسد. این تنها با ترکیب بندی فوق العاده به دست می آید. سرعت عمل و تبحر برای ایجاد ترکیب های تاثیرگذار در کمترین زمان رمز موفقیت در عکاسی لحظه قطعی است. عکاس حرفه ای باید هر لحظه آماده ی خلق یک ترکیب عالی از سوژه در زمان و شرایط ویژه باشد. خطوط و اشکال هندسی در ترکیب بندی عکسهای لحظه قطعی نقش بسیار تاثیرگذاری دارند. و می توانند نگاه بیننده در نقاط مختلف عکس به حرکت درآورند. خطوط می تواند سوژه اصلی را در مرکز توجه عکس قرار دهند. خطوط مورب در عکسهای لحظه قطعی حرکت و پویایی بیشتری ایجاد می کنند. این پویایی ذهن و نگاه بیننده را کنجکاو می کند که باعث جذابیت بیشتر عکسها می شود.

مفهوم:

یک عکس شاید شگفت انگیز باشد اما اگر عنصر معنی داری در کادر نباشد، فقط یک عکس متوسط و زیبا است. عکسهای لحظه قطعی فقط در صورتی تاثیرگذار هستند که مفهومی بهمراه داشته باشند. در این عکسها سوژه در موقعیتی خاص نسبت به عناصر پیرامون خود قرار می گیرد. فرم سوژه و عناصر پیرامون آن و همچنین نوع کادر بندی و زاویه دید می توانند مفاهیم مختلفی را تداعی کنند.

واکاوی عکسِ ثبت شده درونیات عکاس از سوژه و صحنه ی عکس را نشان می دهد. ترکیب و فرم قرار گیری سوژه و عناصر موجود در صحنه می تواند روایتی از یک اتفاق باشد. اتفاقی که ذهن مخاطب را در به تصویرسازی از قبل و بعد آن رویداد به چالش بکشاند.

 

هندسه در عکاسی لحظه قطعی

لحظه قطعى شکلى از سوررئالیسم در عکاسىِ مبتنى بر ساختار هندسى و هدفمند بوده که ارتباط میان ناخودآگاه و ذهنیات عکاس در مواجهات او با جهان پیرامون را نشان می دهد. لحظه قطعی در عکاسی عالی ترین شکل هماهنگى میان هندسه و نمایش درونیات عکاس در برخورد با جهان و اتفاقات جاری آن است. هندسه از نظر کارتیه برسون صرفاً فاکتوری برای زیبایی شناسى نبوده و باید در ارتباط با مفهوم و ذهنیات عکاس قرار گیرد.

ثبت عکسهای لحظه قطعی مستلزم سرعت عمل عکاس است. توجه و تمرکز بر فرم های هندسی کمک می کند در مورد ترکیب بندی سریعتر عمل کنید.

 

مهارت های ثبت عکسهای آنی

۱ – مهارت استفاده سریع از دوربین
برای ثبت عکسهای لحظه قطعی باید دوربین و امکانات آن را کاملا بشناسید. باید بتوانید به سرعت تنظیمات دوربین را برای آن لحظه کوتاه آماده کنید. انتخاب دیافراگم، سرعت شاتر و فاصله کانونی مناسب از تنظیمات مهم در ثبت عکسهای لحظه قطعی است. شاید گاهی با استفاده از سرعت بالای شاتر فرصت تهیه چندین عکس از یک اتفاق در حال رخ دادن را پیدا کنید. اما بی شک تنها یکی از عکسها اوج شکوه و لحظه قطعی خواهد بود.

۲ – بینش ترکیبی
عکاس لحظه قطعی باید تجربه و استعداد ایجاد ارتباط با عناصر را داشته باشد. باید بتوانید روابط بین سوژه، عناصر پیرامون و ترکیبات بصری را تشخیص دهید. درک مفاهیمِ عناصر، فرم ها و اشکال هندسی کمک می کند ارتباطی مفهومی در بین اجزای عکس ایجاد کنید.

 

۳ – استعداد جسمانی
مطمئنا ثبت لحظه قطعی در عکاسی به توانایی جهش از روی ساختمان های بلند نیاز ندارد. اما باید سرعت عمل برای قرار گیری در موقعیت مناسب را داشته باشید. برای ثبت این عکسها باید در زمان مناسب در مکان مناسب باشید. در برخی موارد چابک و سریع روی پاهای خود بایستید. موقعیت بدن عکاس و تغییر زاویه دید در عکسهای لحظه قطعی بسیار مهم است. شاید گاهی مجبور باشید بروی زمین دراز بکشید تا زاویه مناسبی از سوژه را در موقعیتی خاص ثبت کنید.

 

۴ – رفتار شناسی سوژه ها و رویدادها

اگر فرض کنیم عکس های لحظه قطعی در عکاسی همیشه شامل افراد می شود. عکاس باید در مورد رفتار انسان از جمله جنبه های فیزیکی، مانند زبان بدن، ژست ها، حرکات افراد آگاه باشد. علاوه بر دیدن جنبه های بصری صحنه، باید آنچه که از نظر روانشناسی درون یک فرد یا افراد اتفاق می افتد را درک کنید. این موضوع در مورد رفتار شناسی سوژه های انسانی شاید ساده تر باشد. اما لحظه قطعی صرفا در ژانر عکاسی خیابانی اتفاق نمی افتد و در شاخه های دیگر مثل عکاسی طبیعت، عکاسی حیات وحش و غیره هم ممکن خواهد بود.

 

5 – مهارت پیش بینی رویدادها
پیش بینی یکی از فاکتورهای مهم در عکسهای لحظه قطعی است. باید بدانید که چه چیزی در چه زمانی رخ می دهد یا پیش بینی کنید. اما گاهی این پیش بینی با شانس شما هم در ارتباط است. گاهی دقیقا همان اتفاقی که پیش بینی می کنید روی می دهد و گاهی خلاف تصور شما اتفاق می افتد.

مهارت پیش بینی رویدادهای پیرامون عکاس ناشی از آگاهی و تجربه اوست که برخی آن را آگاهی ذهن می نامند. عکاسان با تجربه با اتفاقات جاری فضای اطراف خود درمی آمیزند، فکر نمی کنند، برنامه ریزی نمی کنند یا انتظاری ندارند. بلکه هر چه را که در اطرافشان اتفاق می افتد را هوشمندانه و به سرعت تجربه می کنند.

 

لحظه قطعی بر اساس نظریه «مواجه تصادفی» و «آنیت»

نظریه لحظه قطعی کارتیه برسون بر پایه دو عنصر آنیت و مواجهه تصادفی مطرح است. این دو موضوع دو مفهوم سوررئالیستی همراه دارند. مفهوم آنیت یعنی مسیر کشف برای عکاس از طریق ارتباط با ناخودآگاه میسر خواهد شد. مواجهه تصادفی یعنی برخوردهای روزمره انسان با پیرامونش اتفاقی نبوده و بر اساس خواست و نیاز درونی افراد اتفاق می افتد و به موجب آن اشیا اطراف هر فرد می توانند سطحی از اکتشاف را برای او رقم بزنند.

 

کارگردانی عکسهای لحظه قطعی

اکثر عکسهای لحظه قطعی که تابحال دیده ایم با فضای رئال ثبت شده اند. این قدرت و تبحر عکاس در مواجهه با صحنه و رویداد جاری و استفاده از تکنیک و ترکیب بندی منحصربفرد او را نشان می دهد. اما گاهی عکسهای لحظه قطعی با کارگردانی و چیدمان قابل کنترل تهیه می شوند. در این سبک عکسها عکاس ایده های خود را با استفاده از یک استوری برد پیاده سازی و اجرا می کند. بطور واضح یعنی عناصر صحنه ی عکس و شکل گیری لحظه قطعی کامل در کنترل عکاس و کارگردان صحنه خواهد بود. این سبک عکسها با هدف انتقال مفهومی به بیننده تهیه می شوند و بی شک ارزش هنری این عکسها نسبت به عکسهای لحظه قطعیِ واقعی بسیار کمتر خواهد بود. عکس زیر نمونه ای از عکس های لحظه قطعی با کارگردانی است که من با همکاری دوست همسفرم در ارتفاعات استان گلستان تهیه کردم.

 

نقش دوربین های موبایل در ثبت عکسهای لحظه قطعی

در گذشته عکاسی لحظه قطعی صرفا با دوربین های عکاسی مقدور بود. برای مثال برسون صحنه های لحظه قطعی را با شکیبایی و سعی و خطای زیاد به تصویر می کشید.
اما امروزه به لطف در اختیار داشتن گوشی های هوشمند می توان اتفاقات خاص روزمره را ثبت کرد. دوربین موبایل چون همیشه همراه عکاسان و علاقمندان عکسهای لحظه قطعی است موقعیت های بیشتری را برای ثبت این عکسها بوجود می آورد.

نکات مهم برای ثبت عکسهای لحظه قطعی

برای خلق عکسهای لحظه قطعی نیازی نیست شما عکاس اختصاصی این سبک باشید. ممکن است شما یک عکاس منظره یا شاید در عکاس پرتره فعالیت کنید. لحظه قطعی برای هر عکاسی ممکن است اتفاق بیفتد و ثبت یک لحظه ی خاص باعث معروفیت شما شود. لحظات خاص و گاها نادر در هر جایی که باشیم ممکن است در اطراف ما اتفاق بیفتد و اگر آماده باشیم حتی با دوربین موبایل هم موفق به ثبت آنها خواهیم شد. صرف همراه داشتن دوربین در شرایط مختلف کافی نیست و باید موارد متعددی که در ادامه گفته ایم رعایت شود.

حساسیت به موقعیت های لحظه قطعی: عکاس باید با دقت به دنبال موقعیت های لحظه قطعی باشد و با بتواند با عکس العمل سریع بهترین زاویه را انتخاب کند

آمادگی برای لحظه: عکاس باید شرایط آمادگی بدنی برای قرار گیری در موقعیت مناسب از سوژه را داشته باشد.

سرعت شاتر: برای ثبت لحظه قطعی، باید از سرعت شاتر مناسب استفاده کرد. سرعت شاتر باید به گونه ای تنظیم باشد که بتواند لحظه مورد نظر را به طور دقیق و واضح ثبت کند. برای این منظور باید از امکانات دوربین و تنظیمات مثلث نوردهی آگاه باشد.

محور داستانی عکس: لحظه قطعی باید داستان محور بوده و قادر به روایت یک داستان باشد. بنابراین، در هنگام انتخاب موقعیت، باید این نکته را در نظر داشته باشید که تصویر نهایی به چه داستانی اشاره دارد.

استفاده از نور: نور بسیار مهم است و در ثبت لحظه قطعی تاثیر زیادی دارد. باید سعی کنید در هنگام عکاسی از بهترین شرایط نور استفاده کنید.